Tại nhiều địa phương trên cả nước như Huế, Hà Nội, Nghệ An, Quảng Nam, Quảng Ninh... các mô hình du lịch nông nghiệp đã được triển khai và hoạt động có hiệu quả, tạo điều kiện cho người dân tận dụng được giá trị kinh tế trực tiếp từ ruộng, vườn song song với khai thác dịch vụ phục vụ khách du lịch cả trong và ngoài nước. Du lịch nông nghiệp phát triển giúp gia tăng sức tiêu thụ của các sản phẩm nông nghiệp, đồng thời là công cụ xoá đói, giảm nghèo hiệu quả, bền vững, không những thế, một mô hình du lịch nông nghiệp hiệu quả có thể mang lại kiến thức cho du khách về nông nghiệp, truyền thống canh tác của vùng nông thôn, quá trình sản xuất và phân phối nông sản, nâng cao nhận thức về sử dụng thực phẩm lành mạnh và bảo vệ môi trường.
Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị, là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Sản phẩm OCOP được phát triển đa dạng theo 6 nhóm bao gồm thực phẩm; đồ uống; thảo dược; vải-may mặc; lưu niệm-nội thất-trang trí; du lịch. Sản phẩm không chỉ là sinh kế của người dân mà còn là con đường phát triển kinh tế đa dạng, phát huy lợi thế, tính đặc sắc và văn hóa của mỗi một địa phương từ xã, đến huyện, đến tỉnh. Đến nay, toàn quốc hiện đã công nhận được khoảng 2.900 sản phẩm OCOP, đây là cơ hội rất lớn trong xây dựng nền nông nghiệp bền vững gắn kết với khai thác phát triển du lịch.
Xác định OCOP là bước đi mới trong xây dựng nông thôn mới, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất cho người dân, thực hiện quán triệt tinh thần Quyết định số 490/QĐ-TTg ngày 07/05/2018 của Thủ tướng Chính phủ, hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Thái Bình đã ban hành Nghị quyết số 03-NQ/TU ngày 21/12/2018 về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2018 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030; UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2904/QĐ-UBND ngày 16/10/2019 về việc ban hành Đề án mỗi xã một sản phẩm tỉnh Thái Bình đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.
Sản phẩm làng nghề thêu Minh Lãng
Ngày 16/6/2021, UBND tỉnh Thái Bình đã tổ chức công bố, trao giấy chứng nhận cho 17 sản phẩm OCOP năm 2020. Đây là những sản phẩm OCOP đầu tiên của tỉnh Thái Bình đạt xếp hạng 4 sao từ khi triển khai thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm cho đến nay. Với sự thúc đẩy mạnh mẽ đó, chúng tôi tin tưởng những đặc sản chất lượng, danh tiếng như cói Tây An, bánh cáy Thiên Đức, bánh đa Quỳnh Côi, v…v sẽ góp phần định vị và quảng bá thương hiệu du lịch Thái Bình trên bản đồ du lịch quốc gia. Tuy nhiên, hiện nay chưa có mô hình phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP.
Có thể thấy, việc phát triển du lịch cộng đồng, du lịch canh nông gắn với các sản phẩm nông nghiệp là hướng đi cần thiết và quan trọng trong thời gian tới, vừa góp phần đa dạng hóa các loại hình du lịch, vừa khai thác tốt các giá trị văn hóa truyền thống, vừa bảo tồn, phát triển và mang lại nhiều trải nghiệm hấp dẫn cho du khách. Để làm được điều đó, trước hết cần tập trung ưu tiên thực hiện các giải pháp sau:
Thứ nhất, Cần nâng cao nhận thức cộng đồng để họ hiểu được về du lịch cộng đồng và chương trình OCOP trên địa bàn tỉnh. Từ đó, mỗi thành viên là một sứ giả cho sự phát triển thương hiệu du lịch tại địa phương.
Thứ hai, Chú trọng xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng gắn với phát triển nông thôn mới và chương trình OCOP; đẩy mạnh xúc tiến quảng bá sản phẩm du lịch cộng đồng và sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề, lễ hội văn hóa của các dân tộc bản địa gắn với hình ảnh du lịch địa phương để tạo điểm nhấn thu hút du khách.
Thứ ba, Phát huy thế mạnh của các làng nghề truyền thống bởi làng nghề không đơn thuần là nơi chế tác các sản phẩm thủ công truyền thống mà còn là môi trường văn hóa lưu truyền qua nhiều thế hệ những tinh hoa nghệ thuật để tạo ra những sản phẩm độc đáo có tính nghệ thuật cao và kỹ thuật dân gian, những kinh nghiệm sản xuất và phong tục tập quán của cộng đồng, của các nghệ nhân.
Thứ tư, Gắn kết doanh nghiệp làm du lịch và các chủ thể sản xuất các sản phẩm OCOP thực hiện tuyên truyền, quảng bá du lịch cộng đồng gắn với chương trình OCOP của địa phương đến với du khách.
Thứ năm, Tổ chức xây dựng các điểm du lịch cộng đồng và dịch vụ du lịch cộng đồng đảm bảo tiêu chí để tạo một điểm đến chất lượng, có sức hấp dẫn mạnh mẽ từng bước chuyển hóa các sản phẩm của du lịch cộng đồng tham gia Chương trình OCOP.
Có thể nói việc xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với Chương trình OCOP là bước đi đúng đắn cần được tập trung nguồn lực thực hiện để góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, bảo tồn phát huy các giá trị di sản văn hóa, bảo vệ môi trường sinh thái, nâng cao lòng tự hào và tình yêu quê hương đất nước của người dân. Hơn thế nữa, du lịch cộng đồng gắn với Chương trình OCOP giúp quảng bá hình ảnh về đất nước, con người một cách gần gũi và chân thật nhất, tạo môi trường thuận lợi để phát triển ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp, mở rộng kiến thức về các nền văn hóa khác nhau trong và ngoài nước. Xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với Chương trình OCOP hướng đến giá trị xanh: Môi trường xanh, văn hóa xanh góp phần nâng cao năng lực cộng đồng tạo thêm các giá trị kinh tế cho sản phẩm địa phương./.
Ngọc Mai
